Ostatnio Klientka zwrócił się do mnie z prośbą o pomoc w następującej kwestii.
Aktem notarialnym w 1982 roku jej rodzice na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 1982 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników przenieśli nieodpłatnie na rzecz swojego syna, a jej brata własność gospodarstwa rolnego. Na podstawie zapisów umowy o przekazanie gospodarstwa rolnego, na rzecz rodziców ustanowiono na nieruchomości dożywotnią służebność polegającą na prawie korzystania z jednej izby w budynku mieszkalnym, a także prawo dożywotniego użytkowania nieruchomości ze wskazaniem, że będzie się ono ograniczać do korzystania z działki ziemi o powierzchni 30 arów.
Początkowo zamieszkiwanie w budynku mieszkalnym rodziców z bratem przebiegało pomyślnie, nie było większych problemów. Jednak po zawarciu przez niego związku małżeńskiego postępowanie stawało się coraz gorsze, aż w końcu stało się nie do zniesienia. Zaczęło dochodzić wobec rodziców do aktów przemocy fizycznej i psychicznej, wyzywania słowami wulgarnymi. Konsekwencją takiego zachowania brata wobec rodziców było skazanie go za znęcanie nad nimi. W związku z powyższymi okolicznościami Klientka była ciekawa, czy tego rodzaju rażąca niewdzięczność obdarowanego brata jest podstawą do żądania zwrotu gospodarstwa rodzicom.
Próbując rozwiązać powyższy problem należy zerknąć do zapisów ustawy z dnia 20 grudnia 1990 roku (Dz. U. Nr 50, poz. 291 z 2008 roku) o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zgodnie z artykułem 89 niniejszej ustawy, sąd po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę przenoszącą własność gospodarstwa rolnego, zawartą w celu wykonania umowy z następcą, jeżeli następca:
- uporczywie postępuje wobec rolnika w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, albo
- dopuścił się względem rolnika albo jednej z najbliższych mu osób rażącej obrazy czci bądź umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowi albo wolności, lub
- uporczywie nie wywiązuje się ze swoich obowiązków względem rolnika wynikających z umowy lub przepisów prawa.
W myśl artykułu 119 ust. 2 powołanej wyżej ustawy na żądanie rolnika, który nieodpłatnie przekazał gospodarstwo rolne następcy przed wejściem w życie ustawy, sąd po rozważeniu interesów stron zgodnie z zasadami współżycia społecznego, może rozwiązać umowę jeżeli zachodzi jedna z przyczyn określonych w artykule 89 pkt. 1-3.
Tak więc rodzicom Klientki na podstawie powołanej wyżej ustawy przysługuje roszczenie o rozwiązanie umowy przekazania gospodarstwa rolnego zawartej z następcą – synem. Okoliczności na które wskazuje Klientka, nie powinny pozostawiać wątpliwości sądowi rozpoznającemu sprawę, że swoim zachowaniem brat postępował wobec rodziców sprzecznie z zasadami współżycia społecznego, co w efekcie doprowadzi do uwzględnienia ich powództwa i zwrotu gospodarstwa rolnego.
