W społeczeństwie pokutuje przekonanie, że wydziedziczenie odnosi skutek nie tylko względem wydziedziczonego, ale także na dalsze pokolenia, w tym wnuków. Ten mit dotyczący wydziedziczenia jest nie tylko fałszywy, co szkodliwy. Często powoduje to, że osoby uprawnione nie dochodzą należnej im zapłaty ze spadku.
Czym jest wydziedziczenie?
W potocznym rozumieniu „wydziedziczenie” to określenie wszystkich sytuacji, w których spadkodawca pozbawia udziału w spadku swoich spadkobierców ustawowych.
Pominięcie w testamencie nie jest wydziedziczeniem, choć tak potocznie jest nazywane. Bliskiej osobiem bowiem należy się wtedy zachowek. Wydziedziczeniem jest dopiero całkowite pozbawienie schedy osoby należącej do kręgu uprawnionych do zachowku.
Jak można wydziedziczyć dziecko?
Wydziedziczenie następuje przez oświadczenie woli wyrażone w testamencie. Nie wystarczy samo istnienie przyczyny wydziedziczenia. Musi ona wynikać z treści testamentu. Powyższe oznacza, że zachowanie oceniane przez spadkodawcę jako naganne musi nie tylko się zdarzyć, ale też musi zostać przelane przez niego na papier. Testament zawierający wydziedziczenie może mieć każdą formę; może to być testament własnoręczny, sporządzony u notariusza, a nawet w formie ustnej. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby testament dotyczył jedynie wydziedziczenia.
Czy można wydziedziczyć dziecko z dowolnej przyczyny?
Prawo dopuszcza pozbawienie zachowku tylko w trzech wypadkach. Mówi o tym art. 1008 kodeksu cywilnego.
Więcej na temat przyczyn wydziedziczenia znajdziesz w poniższym wpisie na blogu.
Wydziedziczenie stanowi wyjątek od zasady i wola testatora powinna być wyrażona w samym testamencie, w którym powinny być wskazane przyczyny wydziedziczenia. Musi to być jedna z trzech wskazanych przyczyn w artykule 1008 kodeksu cywilnego. Nie wystarczy więc wskazanie jakiegoś postępowania sprzecznego z wolą spadkodawcy i według niego nagannego.
Skutki wydziedziczenia dziecka.
Konsekwencją wydziedziczenia jest to, że osoba wydziedziczona traci uprawnienie do otrzymania spadku, jak i żądania określonej sumy pieniężnej z zachowku.
Wydziedziczenie jest instytucją, która umożliwia wyeliminowanie danej osoby z kręgu spadkobierców. Należy w tym przypadku zwrócić uwagę, że jest ono skierowane do niej bezpośrednio.
Skutkiem wydziedziczenia jest pozbawienie wydziedziczonego dziecka prawa do zachowku oraz nabycie prawa do zachowku przez zstępnych wydziedziczonego.
Czy zachowek dla wnuka może być wyższy niż wydziedziczonego?
Z uwagi na okoliczność, że udział spadkowy stanowiący podstawę do obliczania zachowku jest większy dla zstępnych małoletnich albo niezdolnych do pracy, może się zdarzyć, że zachowek dla dalszych zstępnych będzie wyższy niż zachowek dla wydziedziczonego.
Jak wygląda sprawa o zapłatę zachowku dla wnuka?
Występując do sądu o zapłatę uprawniony do zachowku nie musi wykazywać nic ponad to, że jest uprawniony w świetle art. 991 kodeksu cywilnego.
W sytuacji kwestionowania żądania zapłaty przez zobowiązanego do zapłaty po stronie osoby żądającej wypłaty zachowku leży udowodnienie, że wydziedziczenie było skuteczne.
Powyższe z uwagi na to, że testament nie korzysta z domniemania, że okoliczności w nim opisane (podstawy wydziedziczenia) zaistniały. Istnienie podstaw wydziedziczenia musi udowodnić ten kto z tego wywodzi skutki prawne.
Sądy są zgodne – wydziedziczenie dziecka nie wpływa na sytuację wnuków.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego i w piśmiennictwie zdecydowanie
dominuje od dawna stanowisko, zgodnie z którym wydziedziczenie dziecka
prowadzi jedynie do pozbawienia go zachowku bez wyłączenia dziedziczenia jego
potomków na podstawie ustawy. Skutki wydziedziczenia dotyczą bowiem
wyłącznie osoby wydziedziczonego, a nie jego dzieci. Zstępni wydziedziczonego (wnukowie) mogliby być wydziedziczeni ale osobnym aktem spadkodawcy.
