Powyższy wpis jest odpowiedzią na pytania najczęściej zadawane, a dotyczące szans na zasiedzenie złożonego wniosku o zasiedzenie. Postanowiłam zebrać wskazówki dotyczące konstruowania wniosku o zasiedzenie umożliwiające samodzielne jego stworzenia. W niniejszym wpisie przedstawiam, co powinien zawierać prawidłowo przygotowany wniosek o zasiedzenie. Dzięki tej publikacji możesz we własnym zakresie sprawdzić napisany przez siebie wniosek do sądu. Jeśli jesteś w trakcie sprawy zobacz na co zwrócić szczególną uwagę w toku postępowania.
Co musi zawierać wniosek o zasiedzenie, aby został uwzględniony przez sąd?
Aby sąd mógł uwzględnić wniosek o zasiedzenie, musi spełniać określone wymogi formalne oraz zawierać niezbędne informacje i dowody.
Startujemy
Oznaczenie sądu
Na początku wniosku należy wskazać sąd rejonowy, który jest właściwy dla miejsca położenia nieruchomości. Dane sądu powinny być kompletne i zawierać jego nazwę oraz adres. Jednym wnioskiem można uregulować stan prawny kilku nieruchomości pod warunkiem, że ten sam sąd rejonowy jest właściwy dla każdej z nich. W sytuacji nieruchomości położonych w równych miejscach w kraju, konieczne jest oddzielny wniosek dla każdej z nich.
Oznaczenie wnioskodawcy i uczestników postępowania
Wnioskodawca to osoba, która kieruje wniosek o zasiedzenie do sądu.
Jako uczestnika postępowania należy podać osobę lub osoby, dla których wydane orzeczenie przez sąd o zasiedzeniu może mieć wpływ na ich sytuację majątkową bądź inną. Dla przykładu wskażę, że jeśli składamy o stwierdzenie zasiedzenie na rzecz zmarłego rodzica to jako uczestników wskazujemy jego spadkobierców. Dalej, uczestnikiem postępowania o zasiedzenie są właścicieli nieruchomości według księgi wieczystej.
Oznaczenie nieruchomości
We wniosku konieczne jest dokładne opisanie przedmiotu zasiedzenia. W przypadku nieruchomości trzeba podać jej adres, numer działki ewidencyjnej oraz numer księgi wieczystej, jeśli taka istnieje.
Oznaczenie żądania
Po pierwsze co chcemy zasiedzieć.
W dalszej części dokumentu powinno znaleźć się wyraźnie sformułowane żądanie. Przykładowe sformułowanie brzmi: „Wnoszę o stwierdzenie, że nabyłem prawo własności nieruchomości położonej w [miejscowość], oznaczonej jako działka nr [numer] w obrębie [nazwa obrębu], przez zasiedzenie”.
Po drugie – kto chce zasiedzieć.
Określamy podmiot na rzecz które ma nastąpić zasiedzenie: czy zasiedzenie ma być na Nas czy może na rodziców, a może nawet dziadków.
Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości może nastąpić wyłącznie na rzecz osoby wskazanej przez wnioskodawcę lub innego uczestnika postępowania.
W toku postępowania mogą wystąpić sytuacje, w których zgromadzony materiał dowodowy wskaże na nabycie spornego prawa przez osobę inną niż pierwotnie wskazana. W takim przypadku, aby sąd mógł orzec zasiedzenie na rzecz właściwej osoby, konieczna jest modyfikacja żądania wniosku. Brak takiej zmiany skutkuje oddaleniem wniosku i wymusza wszczęcie nowego postępowania o stwierdzenie zasiedzenia, tym razem z prawidłowo sformułowanym żądaniem.
Powyższe stanowisko potwierdza orzecznictwo Sądu Najwyższego. Postanowieniem z dnia 29 lipca 2021 roku (III CSKP 94/21) Sąd Najwyższy – Izba Cywilna podkreślił, że postępowanie o zasiedzenie, w przeciwieństwie do postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, służy realizacji indywidualnych interesów poszczególnych osób.
Szczególnie istotną kwestią jest specyfika postępowania o zasiedzenie. W jednej ze spraw małżonek pozostający w związku małżeńskim wniósł o stwierdzenie zasiedzenia wyłącznie na swoją rzecz. Tymczasem, zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, majątek wspólny obejmuje przedmioty nabyte w trakcie trwania wspólności majątkowej, także nieruchomości nabyte przez zasiedzenie, jeżeli termin zasiedzenia upłynął w czasie trwania wspólności ustawowej. Stanowisko to znajduje potwierdzenie w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1978 r. (III CZP 7/78, OSNC 1978, nr 9, poz. 153).
W sytuacji, gdy wnioskodawca domaga się stwierdzenia zasiedzenia wyłącznie na swoją rzecz, lecz z okoliczności sprawy wynika, że nieruchomość powinna wejść do majątku wspólnego małżonków, sąd powinien poinformować strony o konieczności dostosowania treści wniosku. Celem takiego działania jest umożliwienie wnioskodawcy i uczestnikom postępowania modyfikacji żądania w sposób odpowiadający rzeczywistemu stanowi prawnemu.
Postępowanie o stwierdzenie zasiedzenia, jako służące realizacji indywidualnych interesów stron, nie przewiduje wyjątków od zasady określonej w art. 321 Kodeksu postępowania cywilnego. Oznacza to, że sąd nie może orzekać poza granicami żądania ani zasądzać ponad żądanie wnioskodawcy.
Reasumując, jeżeli w trakcie postępowania o zasiedzenie okaże się, że uprawniona do zasiedzenia jest inna osoba (dla przykłady nie syn, a ojciec) należy dokonać modyfikacji żądania wskazując właściwy podmiot. Brak zmiany żądania spowoduje, że sąd oddali wniosek i postępowanie o zasiedzenie trzeba będzie przeprowadzić ponownie.
Po trzecie – kiedy upłynął termin zasiedzenia.
Wskazanie z jaką datą chcemy zasiedzieć nieruchomość nie ma tak doniosłego znaczenia jest omawiany wyżej problem sformułowania żądania na rzecz kogo ma nastąpić zasiedzenie.
Wnioskodawca ma jedynie możliwość, a nie obowiązek, podania we wniosku daty, w której miałoby nastąpić nabycie prawa wskutek zasiedzenia (tak postanowieniem Sądu Najwyższego z 7 października 2005 r., IV CK 133/05), ponadto datę taką może podać również uczestnik postępowania. Stanowisko o niezwiązaniu sądu datą zasiedzenia jest uzasadniane tym, że przedmiotem postępowania pozostaje ustalenie, czy doszło do spełnienia przesłanek nabycia prawa przez określony podmiot. Jeśli więc materiał sprawy: faktyczny i dowodowy uzasadnia konstatację, że nabycie takie nastąpiło, tyle że w dacie innej niż wskazana we wniosku, to sąd powinien stwierdzić nabycie prawa w dacie rzeczywistej.
Kolejną przesłanką zasiedzenia jest okres nieprzerwanego posiadania. Długość tego okresu jest uzależniona od tego, czy posiadanie zostało uzyskane w dobrej czy złej wierze. W pierwszym wypadku jest to 20 lat, w drugim – 30.
W uchwale składu 7 sędziów z dnia 6 grudnia 1991 r. III CZP 108/91 wpisanej do księgi zasad prawnych, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że osoba, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy mającej na celu przeniesienie własności zawartej bez zachowania formy aktu notarialnego, nie jest posiadaczem w dobrej wierze. W późniejszych orzeczeniach Sąd Najwyższy powołując się na to stanowisko tradycyjnego rozumienia przymiotu dobrej wiary – jako już ugruntowane – wskazywał, że w indywidualnych sprawach całokształt okoliczności ocenianych z punktu widzenia zasad współżycia społecznego może uzasadniać traktowanie osoby, która weszła w posiadanie nieruchomości na podstawie umowy zawartej bez prawem przewidzianej formy jako posiadacza w dobrej wierze (por. wyrok z dnia 9 listopada 1994 r. II CRN 97/94, wyrok z dnia 20 maja 1997 II CKN 172/97, wyrok z dnia 19 lutego 1998 r. III CKN 375/97).
Wklejam to orzeczenie, aby wskazać na zmianę od dnia 6 grudnia 1991 roku kiedy wydano powyższe rozstrzygnięcie w którym sąd wskazał, że brak formy aktu notarialnego przy nabyciu nieruchomości przemawia za przyjęciem posiada jej w złej wierze, a w konsekwencji tego wydłużenie okresu po którym jest dana osoba uprawniona do zasiedzenia. Obecnie, po upływie lat, tego rodzaj zakupu opowiada się za traktowaniem osoby która weszła w posiadania w tej formie jako posiadacza w dobrej wierze.
Powyższe potwierdza tezę, że jedyną pewną rzeczą w prawie jest zmiana.
Wskaż dowody potwierdzające fakt upływu czasu uzasadniającego zasiedzenie oraz samoistne posiadanie
Warto do wniosku zasiedzenie dołączyć dowody potwierdzające twierdzenia, na przykład rachunki, zdjęcia, oświadczenia świadków czy dowody płatności podatków od nieruchomości. Wszystko co może być przykładem zewnętrznych objawów samoistnego posiadania to: 1) posiadanie kluczy, 2) opłacanie podatków i innych opłat, 3) rozporządzanie nieruchomością 4) samodzielne dokonywanie remontów, 5) dokonywanie zbirów płodów rolnych 6) ochronę posiadania przed innymi oraz występowanie jako właściciel w stosunku do organów i instytucji.
Kwestia doliczenie okresu posiadania
Często pojawia się pytanie czy spadkobiercy mogą kontynuować zasiedzenie po zmarłym?
Tak, spadkobiercy mogą kontynuować bieg zasiedzenia po zmarłym. Oznacza to, że jeżeli osoba, która posiadała nieruchomość w sposób spełniający warunki zasiedzenia, zmarła przed upływem wymaganego okresu, jej spadkobiercy mogą „przejąć” ten czas i doliczyć go do swojego posiadania. Jest to możliwe na podstawie art. 176 Kodeksu cywilnego, który umożliwia doliczenie okresu posiadania poprzednika prawnego.
Jak wskazał SN w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12.03.2008 r. I CSK 45807 zmiana posiadacza ma charakter zdarzenia faktycznego i stanowi „czynność realną, a nie czynność prawną”, w związku z czym nie musi ona przybrać charakteru formalnego dokumentu. Jak wskazuje się w komentarzach, również wydanie nieruchomości nie polega w istocie rzeczy na tradycji w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz na usunięciu się z niej z równoczesnym umożliwieniem objęcia nieruchomości przez nowego posiadacza.
Nie zapomnij o uzasadnieniu swojego wniosku o zasiedzenie
Najważniejszym elementem wniosku jest uzasadnienie. W tej części należy dokładnie opisać, od kiedy i na jakiej podstawie wnioskodawca włada nieruchomością, wskazać charakter tego posiadania oraz udokumentować czas jego trwania. Konieczne jest wykazanie, że posiadanie miało charakter samoistny, było nieprzerwane i trwało wystarczająco długo, aby można było mówić o zasiedzeniu (20 lat w dobrej wierze lub 30 lat w złej wierze). Warto również dołączyć dowody potwierdzające te twierdzenia, na przykład rachunki, zdjęcia, oświadczenia świadków czy dowody płatności podatków od nieruchomości.
Jakie dokumenty załączyć do wniosku?
Do wniosku należy dołączyć odpowiednie dokumenty, takie jak odpis z księgi wieczystej nieruchomości, mapę nieruchomości pozyskaną z wydziału geodezji, dokumenty potwierdzające użytkowanie nieruchomości oraz pisemne oświadczenia świadków, jeśli są dostępne. Wszystkie te załączniki służą wzmocnieniu wiarygodności przedstawionych argumentów. Jeśli nastąpiła zmiana oznaczenia działek z uwagi na upływ czasu właściwym krokiem jest przed wystąpieniem do sądu z wnioskiem o zasiedzenie do geodety o dokonanie wykazu zmian gruntowych, aby było jasne jaki numer miała kiedyś numer działka, a jaki obecnie. Jest to zasadne szczególnie w przypadku gdy posiadamy dokumenty dotyczące nieruchomości na jej dawny numer.
To już prawie koniec.
Nie można zapomnieć o opłacie sądowej, która wynosi obecnie 2000 zł w przypadku zasiedzenia nieruchomości. Do wniosku należy dołączyć potwierdzenie dokonania wpłaty. Na końcu wniosku powinien znaleźć się podpis wnioskodawcy oraz data sporządzenia dokumentu.
