Prawo Karne

Z momentem otrzymania wezwania na Policję lub do Prokuratury stajesz się uczestnikiem sprawy karnej. Udział ten może mieć różny charakter. Warto już w momencie otrzymania informacji o zamiarze przesłuchania przez organ ścigania dokonać oceny swojej sytuacji z adwokatem. Otrzymując wezwanie w charakterze świadka musisz wiedzieć, że w Twoim przesłuchaniu może wziąć udział adwokat jako Twój pełnomocnik. Oprócz tego, że będziesz czuć się pewniej, adwokat zareaguje, gdy przesłuchanie zejdzie na niewłaściwy tor. Postawienie zarzutu popełnienia przestępstwa lub wykroczenia powoduje, że Twoja sytuacja procesowa ulega diametralnej zmianie. Uzyskanie statusu podejrzanego w sprawie karnej lub obwinionego w sprawie wykroczeniowej powoduje, że przysługują Ci określone uprawnienia i obowiązki. Podstawowym uprawnieniem osoby podejrzanej bądź obwinionej to brak obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść. Powyższe oznacza konieczność dokonania wyboru linii obrony, którą zaprezentujemy w toku procesu. Podpisując umowę z Klientem na reprezentowanie go w sprawie karnej bądź wykroczeniowej, zawsze zobowiązuję się do zaproponowania mu pewnej taktyki procesowej, zmierzającej do uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia. Stosunek obrończy pomiędzy adwokatem a Klientem nawiązywany jest przez udzielenie upoważnienia do obrony przez podejrzanego bądź obwinionego. Z tym też momentem adwokat staje się obrońcą i zaczyna obowiązywać go nakaz działania wyłącznie na korzyść bronionej strony, a tym samym zakaz podejmowania działań, które byłyby dla niej niekorzystne. Adwokat po zapoznaniu się z aktami sprawy, przeanalizowaniu zeznań świadków jest w stanie wypowiedzieć się w kwestii odpowiedzialności karnej za zdarzenie z Naszym udziałem. Podczas spotkania z adwokatem ustalana jest lista dowodów, które mogą świadczyć na Twoją korzyść do przeprowadzenia na rozprawie. Potem ma miejsce przygotowanie się do przesłuchania świadków. Prawidłowe przeprowadzenie tego dowodu ma strategiczne znaczenie procesowe. Przesłuchanie świadków to jedna z najważniejszych czynności w toku procesu. Na ich podstawie sąd ustala fakty i dokonuje oceny Twojego zachowania jako przestępstwa bądź wykroczenia. Nie jest właściwym zachowaniem bierne zachowanie w toku procesu i oczekiwanie na wydanie przez sąd wyroku. Co prawda z niekorzystnym rozstrzygnięciem możemy prowadzić polemikę w drodze apelacji, ale nie jest to moment na zgłaszanie wniosków o przesłuchanie świadków i innych dowodów. Apelacja ma na celu kontrolę postępowania sądu i jest ona dokonywana na podstawie materiału zebranego w toku procesu, a jeśli nie przedstawimy okoliczności zaprzeczających postawionemu Nam zarzutowi możemy się spodziewać negatywnych konsekwencji karnych.  

Ponadto może zdarzyć się tak, że jako ofiara przestępstwa Ty lub bliska Ci osoba będziesz musiał stanąć naprzeciw osobie podejrzanej i dochodzić przed sądem sprawiedliwości bądź rekompensaty finansowej. Na pierwszym etapie postępowania karnego zwanego postępowaniem przygotowawczym otrzymujesz status pokrzywdzonego przez sam fakt pokrzywdzenia przestępstwem. Postępowanie jest inicjowane na Twój wniosek, poprzez złożenie zawiadomienia o popełnienia przestępstwa na Policji bądź za pośrednictwem pełnomocnika w osobie adwokata, z którym sporządzasz pismo procesowe informujące o zdarzeniu, którego jesteś ofiarą. Jako strona możesz składać wnioski dowodowe żądając przesłuchania świadków bądź przeprowadzenia innych dowodów, takich jak dowód z opinii biegłego w sytuacji, gdy w wyniku zdarzenia (wypadek komunikacyjny, pobicie) doznałeś rozstroju zdrowia i ustalenie jego charakteru ma znaczenie z uwagi na kwalifikację czynu zarzucanego podejrzanego. Adwokat jako Twój pełnomocnik, będzie czuwał nad prawidłowym przebiegiem postępowania, a także uczestniczył aktywnie w przesłuchaniu świadków zadając im pytania, w celu uzyskania korzystnych zeznań. Skierowanie aktu oskarżenia do sądu oznacza, że sprawa wkracza w drugi etap, postępowania sądowego. Istotne jest, aby wraz z momentem otrzymania o tym informacji przesłać do sądu oświadczenie o działaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Tego rodzaju czynność sprawi, że nadal będziesz mieć status strony, a przede wszystkim umożliwi Ci to czynny udział w dalszych czynnościach, które będą miały miejsce przed sądem. Brak oświadczenia ogranicza znacząco Twoje uprawnienia procesowe. Jeśli zatem jesteś zainteresowany składaniem wniosków dowodowych, udziałem w całej rozprawie, zadawaniem pytań osobom przesłuchiwanym, zaskarżeniem wyroku zapadłego w sprawie – uniewinniającego oskarżonego bądź nieadekwatnego z uwagi na wymiar kary orzeczonej wobec oskarżonego.  

Zarówno pierwsza jak i druga sytuacja procesowa wymaga podjęcia określonych czynności w sprawie. Sprawa karna to kilkukrotne przesłuchania na Policji, w Prokuraturze i Sądzie. Konieczność brania udziału w rozprawach, konfrontacjach, okazaniach oraz zadawania pytań świadkom, a w niektórych przypadkach także biegłym sądowym. W sprawach karnych bardzo często o wyniku całego procesu decyduje treść pierwszego przesłuchania w sprawie i pierwsze czynności w sprawie. Dlatego nie powinno zwlekać się, tylko kontaktować się z adwokatem na samym początku sprawy karnej, bowiem późniejszy kontakt może znacznie skomplikować linię obrony bądź utrudnić dochodzenie korzystnego rozstrzygnięcia w sprawie.  

Dwiema ważnymi instytucjami z zakresu prawa karnego o których należy również wspomnieć jest prywatny oraz subsydiarny akt oskarżenia. Z prywatnym aktem oskarżenia mamy do czynienia w przypadku przestępstw dotykających interesów indywidualnych podmiotów, a będzie to spowodowanie uszczerbku na zdrowiu do siedmiu dni, zniesławienie, zniewaga oraz naruszenie nietykalności cielesnej do siedmiu dni. W pierwszej sprawie decydujące znaczenie będzie miała opinia biegłego. Następstwa kopnięcia, popchnięcia, potrącenia, odepchnięcia bądź podobnych zamachów na ciało pokrzywdzonego które będą jedynie niewielkie i szybko przemijające takie jak zaczerwienia, sińce, obrzęki, drobne zadrapania, otarcia naskórka, nieznaczne ślady po ukłuciu lub oparzeniu, które nie naruszają narządu ciała należy zakwalifikować jako naruszenie nietykalności cielesnej. Do uszczerbku na zdrowiu może dojść wskutek uderzeń, okaleczenia, ran ciętych na skutek ataku na osobę pokrzywdzoną. Pod pojęciem zniesławienia, kryje się zachowania mające na celu pomówienie podmiotu o takie zachowanie, które może poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego na danym stanowisku. Mamy więc tu do czynienia z świadomym szerzeniu informacji nieprawdziwych, formułowanych w celu ugodzenia w dobre imię. Zniewaga polega na obraźliwym zachowaniu, najczęściej w postaci użycia słów obelżywych. Cechą charakterystyczną postępowania w sprawach z oskarżenia prywatnego jest posiedzenie pojednawcze, które poprzedza pierwszy termin rozprawy. Jego celem jest danie stronom możliwości wypowiedzenia się w przedmiocie sporu, przeproszenie pokrzywdzonego za swoje zachowanie oraz zawarcie ugody. Co istotne niestawienie się na posiedzenie pojednawcze przez składającego skargę jest uznawane za odstąpienie od oskarżenia, a w efekcie powoduje umorzenie sprawy i zakończenie postępowania przed sądem. Formą obrony w sprawie prywatnoskargowej może być złożenie wzajemnego aktu oskarżenia. Istotną i najważniejszą kwestią przy przestępstwach z oskarżenia prywatnego jest bardzo krótki okres na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej danej osoby wynoszący jeden rok od popełnienia przestępstwa i ustalenia tożsamości sprawcy. Po tym czasie podjęcie czynności przed sądem nie będzie już możliwe z uwagi na jego przedawnienia.  

Instytucja skargi subsydiarnej stanowi prawo zainicjowania przez pokrzywdzonego, po spełnieniu określonych w ustawie warunków, postępowania sądowego, poprzez wniesienie zamiast oskarżyciela własnego aktu oskarżenia w sprawie o czyn ścigany z oskarżenia publicznego. Uprawnienie pokrzywdzonego do złożenia skargi subsydiarnej aktualizuje się jedynie w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Dla uzyskania tego uprawnienia wymagane jest, aby kolejno:

1. pokrzywdzony w związku z wydaniem pierwszego postanowienia o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia złożył zażalenie na takie postanowienie,
2. sąd właściwy do rozpoznania sprawy uchylił takie postanowienie, polecając kontynuowanie postępowania przygotowawczego,
3. prokurator nadal nie znalazł podstaw do wniesienia aktu oskarżenia i wydał ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania lub odmowie jego wszczęcia.

Zarówno w przypadku prywatnego aktu oskarżenia, jak subsydiarnego aktu oskarżenia podstawą wszczęcia sprawy jest sporządzenie aktu oskarżeniu. O ile prywatny akt oskarżenia możemy sporządzić samodzielnie, o tyle subsydiarny akt oskarżenia musimy zlecić adwokatowi, albowiem tego wymaga prawo.