Niektóre przestępstwa, z uwagi na swoją niewielką szkodliwość, są traktowane przez organy ścigania inaczej niż pozostałe. Organy te co do zasady nie zajmują się nimi, pozostawiając wyjaśnienie sprawy całkowicie w Twoich rękach. Przestępstwa te nazywane są przestępstwami prywatnoskargowymi.
Postępowanie prywatnoskargowe ma swoje odmienności i warto je poznać przed podjęciem decyzji o jego rozpoczęciu. To Ty tu jesteś Panem sytuacji – sam sobie sterem, żeglarzem, wkrętem i śrubokrętem (idąc za moją ulubioną ilustratorką Magdą Danaj).
Jakie przestępstwa ścigane są z oskarżenia prywatnego?
– uszkodzenie ciała lub spowodowanie rozstroju zdrowia, które nie trwało dłużej niż siedem dni (art. 157 § 2 i 3 kodeksu karnego) a będą to naruszenie typu siniaki czy też otarcia.
– pomówienie (art. 212 § 1 i 2 kodeksu karnego) bądź inaczej zniesławienie polegające na posądzeniu kogoś o popełnienie czynu zabronionego, rozsiewanie informacji na temat domniemanego alkoholizmu, niekompetencja zawodowej.
– zniewaga (art. 216 § 1 i 2 kodeksu karnego) polegająca m.in. na użyciu wobec osoby słów powszechnie uznawanych za obraźliwe.
– naruszenie nietykalności cielesnej (art. 217 § 1 kodeksu karnego) a będziemy mieć tu do czynienia z zachowaniami z kategorii naruszenia nietykalności cielesnej typu szarpanie, ciągnięcie za włosy, spoliczkowanie, czy też spryskanie gazem pieprzowym.
W powyżej wskazanych sprawach w sytuacji, gdy jesteś pokrzywdzony przestępstwem po Twojej stronie jest inicjatywa wystąpienie z oskarżeniem do sądu, aby sprawca przestępstwa został ukarany. Podjęcie działań zmierzających do tego, aby podejrzany poniósł konsekwencję swojego zachowania nazywamy oskarżeniem prywatnym.
Cechy charakterystyczne oskarżenia prywatnego.
1. W przestępstwach ściganych prywatnie, postępowanie przed prokuratorem co do zasady nie toczy się. We własnym zakresie należy zebrać dowody, które później wykorzystasz w postępowaniu przed sądem.
2. Własny akt oskarżenia. Po stronie pokrzywdzonego leży napisanie i wniesienia do sądu prywatnego aktu oskarżenia. W akcie oskarżenia należy wskazać oskarżonego wraz z jego adresem zamieszkania, przedstawienie czynu, którego popełnienie mu zarzucasz oraz dowody, na których opierane jest oskarżenie.
Można także złożyć ustną skargę na Policji, która kolejno zostanie przesłana do właściwego sądu.
3. Prywatny akt oskarżenia podlega opłacie sądowej. Opłatę należy uiścić wraz z złożeniem aktu do sądu. Wynosi ona trzysta złotych. Jeżeli pokrzywdzony nie ma możliwości finansowych, aby uczynić zadość temu obowiązkowi może złożyć wraz z aktem wniosek o zwolnienie go od obowiązku uiszczenia tej opłaty.
Nie ignoruj posiedzenia pojednawczego.
4. Obowiązkowe posiedzenie pojednawcze.
Sprawy z oskarżenia prywatnego to często sprawy nieskomplikowane, których rozpatrzenie jest stosunkowe proste. Dlatego procedury w tego rodzaju sprawach pomyślana jest tak, że rozprawę główną poprzedza posiedzenie pojednawcze. Sąd na posiedzeniu będzie zmierzał do zawarcia ugody pomiędzy stronami. Alternatywą dla tego posiedzenia jest skierowanie sprawy do mediacji.
5. Niestawiennictwo na posiedzeniu pojednawczym to rezygnacja z oskarżenia.
Podstawowym obowiązkiem pokrzywdzonego jest stawienie się na posiedzenie pojednawcze. Brak obecności pokrzywdzonego na nim sąd uzna za brak popierania aktu oskarżenia. Doprowadzi to do umorzenia postępowania. Nie będzie można po raz kolejny złożyć do sądu aktu w tej sprawie. Jest ona uznawana za zakończoną.
Gdy pokrzywdzony jest też oskarżonym czyli wzajemny akt oskarżenia.
6. Wzajemny akt oskarżenia.
Jeśli również pokrzywdzony popełnił przestępstwo ścigane z oskarżenia prywatnego, w którym pokrzywdzony jest sprawcą, a przestępstwo pozostaje w ścisłym związku z aktualnie toczącą się sprawą, to sprawca – do momentu odczytania aktu oskarżenia – może wytoczyć przeciwko pokrzywdzonemu wzajemny akt oskarżenia. Oba oskarżenia będą rozpoznawane łącznie.
7. Odstąpienie od oskarżenia.
Odstąpienie oskarżyciela prywatnego od oskarżenia może nastąpić w każdym czasie do momentu zakończenia procesu.
Za konkludentną formę odstąpienia uznaje się brak uiszczenia opłaty sądowej w kwocie 300 złotych.
Masz mało czasu na podjęcie działań.
8. Rok na złożenie prywatnego aktu oskarżenia do sądu.
Karalność przestępstwa prywatnoskargowego ustaje po upływie roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o takiej osobie. Gdy sprawca przestępstwa był znany pokrzywdzonemu od chwili jego popełnienia, to karalność przestępstwa ustaje z upływem roku od jego popełnienia. Niezależnie od tego kryterium, przedawnienie karalności przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego następuje z upływem trzech lat od jego popełnienia. Po tym czasie, nie można już żądać ścigania i ukarania sprawcy przestępstwa z oskarżenia prywatnego.
Jak wyżej zostało przedstawione, postępowanie prywatnoskargowe ma swoje zasady gry i warto je poznać przed rozpoczęciem procesu.
